화학공학소재연구정보센터
Korean Chemical Engineering Research, Vol.57, No.5, 596-605, October, 2019
프로톤 전도성 세라믹 멤브레인 촉매 반응기를 이용한 수소 분리 및 제조 기술
Hydrogen Separation and Production using Proton-Conducting Ceramic Membrane Catalytic Reactors
E-mail:
초록
프로톤 전도성 세라믹인 페로브스카이트 구조의 산화물은 고온 환경에서 고체 전해질 및 촉매로써 동시에 활용이 가능하여, 반응과 분리기능을 동시에 갖춘 멤브레인 반응기로 적용하기에 우수한 소재이다. 특히 수소 제조 촉매와 분리, 이를 결합한 멤브레인 반응기 개발에 관한 연구는 전해질 내 도핑 금속의 종류 및 온도, 반응물의 조성 등에 따라 다양한 연구 결과가 제시되고 있다. 이에 본 총설에서는 프로톤 전도성 세라믹반응기에서 메탄을 활용하여 수소 제조촉매와 멤브레인 반응기로 응용해 온 연구 동향을 살펴보고, 차세대 수소의 제조와 분리 기술로서의 응용분야 및 전망에 관해 고찰하고자 한다.
Proton-conducting perovskite ceramic materials are highly promising for solid electrolytes as well as catalysts at high temperatures. Therefore, they possess an outstanding potential for the membrane reactor in which both reaction and separation occur at a same time. Especially, in the case of hydrogen production catalyst, hydrogen separation, and the membrane reactor coupled with catalyst and separation, extensive results have been reported on the effect of the dopant in the solid electrolytes, temperature, and composition of reactants on the performance. In this review, the recent research trend on the application of proton-conducting ceramic materials to hydrogen production catalyst, hydrogen separation, and membrane reactor is surveyed. Moreover, the potential application and prospect of these materials to the next-generation hydrogen production and separation is discussed.
  1. Bockris JOM, Int. J. Hydrog. Energy, 38(6), 2579 (2013)
  2. Kalinci Y, Hepbasli A, Dincer I, Int. J. Hydrog. Energy, 40(24), 7652 (2015)
  3. A-Mufachi NA, Rees NV, S-Wilkens R, Renew. Sust. Energ. Rev., 47, 540 (2015)
  4. Li PY, Wang Z, Qiao ZH, Liu YN, Cao XC, Li W, Wang JX, Wang SC, J. Membr. Sci., 495, 130 (2015)
  5. Uemiya S, Sato N, Ando H, Matsuda T, Kikuchi E, Appl. Catal., 67(1), 223 (1990)
  6. Hashim SS, Somalu MR, Loh KS, Liu SM, Zhou W, Sunarso J, Int. J. Hydrog. Energy, 43(32), 15281 (2018)
  7. Lukyanov BN, Andreev DV, Parmon VN, Chem. Eng. J., 154(1-3), 258 (2009)
  8. Hamid MRA, Jeong H, Korean J. Chem. Eng., 35(8), 1599 (2018)
  9. Adhikari S, Fernando S, Ind. Eng. Chem. Res., 45(3), 875 (2006)
  10. Kamakoti P, Morreale BD, Ciocco MV, Howard BH, Killmeyer RP, Cugini AV, Sholl DS, Science, 307(5709), 569 (2005)
  11. Gallucci F, Fernandez E, Corengia P, van Sint Annaland M, Chem, Eng. Sci., 92, 40 (2013)
  12. Zhang K, Sunarso J, Pham GH, Wang S, Liu S, Ceram. Int., 40(1), 791 (2014)
  13. Norby T, Larring Y, Solid State Ion., 136-137, 139 (2000)
  14. Zhao L, He BB, Ling YH, Xun ZQ, Peng RR, Meng GY, Liu XQ, Int. J. Hydrog. Energy, 35(8), 3769 (2010)
  15. Zuo CD, Dorris SE, Balachandran U, Liu ML, Chem. Mater., 18(19), 4647 (2006)
  16. Fabbri E, Bi L, Tanaka H, Pergolesi D, Traversa E, Adv. Funct. Mater., 21(1), 158 (2011)
  17. Song J, Meng B, Tan X, Ceram. Int., 42(11), 13278 (2016)
  18. He BB, Zhang L, Zhang YX, Ding D, Xu JM, Ling YH, Zhao L, J. Power Sources, 287, 170 (2015)
  19. Iguchi F, Yamane T, Kato H, Yugami H, Solid State Ion., 275, 117 (2015)
  20. Li ML, Ni M, Su F, Xia CR, J. Power Sources, 260, 197 (2014)
  21. Zhu AK, Zhang GL, Wan T, Shi TT, Wang H, Wu MZ, Wang CC, Huang SG, Guo YM, Yu H, Shao ZP, Electrochim. Acta, 259, 559 (2018)
  22. Rahimpour MR, Samimi F, Babapoor A, Tohidian T, Mohebi S, Chem. Eng. Process., 121, 24 (2017)
  23. Kim JH, Master Thesis, Hanyang University, Seoul(2011).
  24. Song IH, Park YJ, Lee CR, Choe JH, Kim YJ, Kim HD, Ceramist, 10(6), 40 (2007)
  25. Wang H, Wang X, Meng B, Tan X, Loh KS, Sunarso J, Liu S, J. Ind. Eng. Chem., 60, 297 (2018)
  26. Rosensteel WA, Sullivan NP, Int. J. Hydrog. Energy, 42(7), 4216 (2017)
  27. Guan J, Dorris SE, Balachandran U, Liu M, Solid State Ion., 100(1-2), 45 (1997)
  28. Liang KC, Du Y, Nowick AS, Solid State Ion., 69(2), 117 (1994)
  29. Kreuer KD, Annu. Rev. Mater. Res., 33(1), 333 (2003)
  30. Ranlov J, Nielsen K, J. Mater. Chem., 4, 867 (1994)
  31. Nowick AS, Du Y, Solid State Ion., 77, 137 (1995)
  32. Matzke T, Stimming U, Karmonik C, Soetratmo M, Hempelmann R, Guthoff F, Solid State Ion., 86-88, 621 (1996)
  33. Chen Y, Wei Y, Zhuang LB, Xie HQ, Wang HH, J. Membr. Sci., 552, 61 (2018)
  34. Hamakawa S, Li L, Li A, Iglesia E, Solid State Ion., 148(1-2), 71 (2002)
  35. Zhan SJ, Zhu XF, Ji BF, Wang WP, Zhang XL, Wang JB, Yang WS, Lin LW, J. Membr. Sci., 340(1-2), 241 (2009)
  36. Wei YY, Xue J, Wang HH, Caro J, J. Membr. Sci., 488, 173 (2015)
  37. Liu MF, Sun WP, Li XX, Peng S, Ding D, Chen DC, Liu ML, Park HC, Int. J. Hydrog. Energy, 38(34), 14743 (2013)
  38. Zhu ZW, Yan LT, Liu HW, Sun WP, Zhang QP, Liu W, Int. J. Hydrog. Energy, 37(17), 12708 (2012)
  39. Shang YY, Wei LY, Meng XX, Meng B, Yang NT, Sunarso J, Liu SM, J. Membr. Sci., 546, 82 (2018)
  40. Cao Y, Chi B, Pu J, Jian L, J. Membr. Sci., 533, 336 (2017)
  41. Song J, Meng B, Tan XY, Liu SM, Int. J. Hydrog. Energy, 40(18), 6118 (2015)
  42. Kniep J, Lin YS, Ind. Eng. Chem. Res., 49(6), 2768 (2010)
  43. Escolastico S, Solis C, Kjoleth C, Serra JM, ACS Appl. Mater. Interfaces, 9(41), 35749 (2017)
  44. Wei XT, Kniep J, Lin YS, J. Membr. Sci., 345(1-2), 201 (2009)
  45. Mather GC, Poulidi D, Thursfield A, Pascual MJ, Jurado JR, Metcalfe IS, Solid State Ion., 181(3-4), 230 (2010)
  46. Yuan W, Xiao C, Li L, J. Alloy. Compd., 616, 142 (2014)
  47. Zhang HM, Wilhite BA, J. Membr. Sci., 512, 104 (2016)
  48. Song SJ, Moon JH, Lee TH, Dorris SE, Balachandran U, Solid State Ion., 179(33-34), 1854 (2008)
  49. Kim H, Kim B, Lee J, Ahn K, Kim HR, Yoon KJ, Kim BK, Cho YW, Lee HW, Lee JH, Ceram. Int., 40(3), 4117 (2014)
  50. Fang SM, Brinkman KS, Chen FL, J. Membr. Sci., 467, 85 (2014)
  51. Song SJ, Lee TH, Wachsman ED, Chen L, Dorris SE, Balachandran U, J. Electrochem. Soc., 152(11), J125 (2005)
  52. Zhu ZW, Sun WP, Yan LT, Liu WF, Liu W, Int. J. Hydrog. Energy, 36(10), 6337 (2011)
  53. Wang TT, Wang HN, Meng XX, Meng B, Tan XY, Sunarso J, Liu SM, Int. J. Hydrog. Energy, 42(17), 12301 (2017)
  54. Meng X, Song J, Yang N, Meng B, Tan X, Ma ZF, Li K, J. Membr. Sci., 401-402, 300 (2012)
  55. Wei Y, Xue J, Fang W, Chen Y, Wang H, Caro J, Chem. Commun., 51(58), 11619 (2015)
  56. Zhu Z, Sun W, Dong Y, Wang Z, Shi Z, Zhang Q, Liu W, Int. J. Hydrog. Energy, 39(22), 11683 (2014)
  57. Fang S, Bi L, Yan L, Sun W, Chen C, Liu W, J. Phys. Chem., 114(24), 10986 (2010)
  58. Yan LT, Sun WP, Bi L, Fang SM, Tao ZT, Liu W, Int. J. Hydrog. Energy, 35(10), 4508 (2010)
  59. Irvine JTS, Neagu D, Verbraeken MC, Chatzichristodoulou C, Graves C, Mogensen M, Nat. Energy, 1(1), 15014 (2016)
  60. Hua B, Li M, Sun YF, Li JH, Luo JL, ChemSusChem, 10(17), 3333 (2017)
  61. Liese EA, Gemmen RS, J. Eng. Gas Turbines Power, 127(1), 86 (2005)
  62. de Caprariis B, de Filippis P, Palma V, Petrullo A, Ricca A, Ruoccob C, Scarsella M, Appl. Catal. A: Gen., 517, 47 (2016)
  63. Seo M, Kim SY, Kim YD, Park ED, Uhm S, Int. J. Hydrog. Energy, 43(24), 11355 (2018)
  64. Dama S, Ghodke SR, Bobade R, Gurav HR, Chilukuri S, Appl. Catal. B: Environ., 224, 146 (2018)
  65. Wan TT, Zhu AK, Guo YM, Wang CC, Huang SG, Chen HL, Yang GM, Wang W, Shao ZP, J. Power Sources, 348, 9 (2017)
  66. Pino L, Italiano C, Vita A, Lagana M, Recupero V, Appl. Catal. B: Environ., 218, 779 (2017)
  67. Hayakawa T, Suzuki S, Nakamura J, Uchijima T, Hamakawa S, Suzuki K, Shishido T, Takehira K, Appl. Catal. A: Gen., 183(2), 273 (1999)
  68. Wei T, Jia L, Zheng H, Chi B, Pu J, Li J, Appl. Catal. B: Environ., 564, 199 (2018)
  69. Sutthiumporn K, Kawi S, Int. J. Hydrog. Energy, 36(22), 14435 (2011)
  70. Bhavani AG, Lee JS, Int. J. Min. Met. Mater., 3(1), 1 (2018)
  71. Sutthiumporn K, Maneerung T, Kathiraser Y, Kawi S, Int. J. Hydrog. Energy, 37(15), 11195 (2012)
  72. Arandiyan H, Peng Y, Liu CX, Chang HZ, Li JH, J. Chem. Technol. Biotechnol., 89(3), 372 (2014)
  73. Valderrama G, de Navarro CU, Goldwasser MR, J. Power Sources, 234, 31 (2013)
  74. Yadau PK, Das T, Int. J. Hydrog. Energy, 44(3), 1659 (2019)
  75. Gomes R, Costa D, Junior R, Santos M, Rodella C, Frety R, Beratta A, Brandao S, Catalysts, 9(4), 313 (2019)
  76. Hammani R, Batis H, Minot C, Surf. Sci., 603(20), 3057 (2009)
  77. Eudou A, Zaspalis V, Nalbandian L, Int. J. Hydrog. Energy, 33(20), 5554 (2008)
  78. Ponce S, Pena MA, Fierro JLG, Appl. Catal. B: Environ., 24(3-4), 193 (2000)
  79. Jiang SP, J. Mater. Sci., 43(21), 6799 (2008)
  80. Viparelli P, Villa P, Basile F, Trifiro F, Vaccari A, Nanni P, Viviani M, Appl. Catal. A: Gen., 280(2), 225 (2005)
  81. Staniforth J, Evans SE, Good OJ, Darton RJ, Ormerod RM, Dalton Trans., 43(40), 15022 (2014)
  82. Yoon JS, Lim YS, Choi BH, Hwang HJ, Int. J. Hydrog. Energy, 39(15), 7955 (2014)
  83. Morales M, Espiell F, Segarra M, Int. J. Hydrog. Energy, 39(12), 6454 (2014)
  84. Wang YJ, Liao Q, Zhou LY, Wang HH, J. Membr. Sci., 457, 82 (2014)
  85. Meng B, Zhang HY, Qin JC, Tan XY, Ran R, Liu SM, Sep. Purif. Technol., 147, 406 (2015)
  86. Zhu DC, Xu XY, Feng SJ, Liu W, Chen CS, Catal. Today, 82(1-4), 151 (2003)
  87. Kyriakou V, Garagounis I, Vourros A, Vasileiou E, Manerbino A, Coors WG, Stoukides M, Appl. Catal. B: Environ., 186, 1 (2016)
  88. Morales M, Segarra M, Appl. Catal. A: Gen., 502, 305 (2015)
  89. Chen SQ, Li YD, Liu Y, Bai X, Int. J. Hydrog. Energy, 36(10), 5849 (2011)
  90. Zhao L, Wei Y, Huang YM, Liu Y, Catal. Today, 259, 430 (2016)
  91. Liu F, Qu Y, Yue Y, Liu G, Liu Y, RSC Adv., 5(22), 16837 (2015)
  92. Wang ZJ, Wang CX, Chen SQ, Liu Y, Int. J. Hydrog. Energy, 39(11), 5644 (2014)
  93. Fabbri E, Bi L, Pergolesi D, Traversa E, Adv. Mater., 24(2), 195 (2012)
  94. Menon V, Banerjee A, Dailly J, Deutschmann O, Appl. Energy, 149, 161 (2015)
  95. Arpornwichanop A, Patcharavorachot Y, Chem. Eng. Res. Des., 91(8), 1508 (2013)
  96. Arpornwichanop A, Patcharavorachot Y, Assabumrungrat S, Chem. Eng. Sci., 65(1), 581 (2010)
  97. Ni M, Leung DYC, Leung MKH, J. Power Sources, 183(1), 133 (2008)
  98. Bi L, Shafi SP, Traversa E, J. Mater. Chem. A, 3(11), 5815 (2015)
  99. Bi L, Boulfrad S, Traversa E, Chem. Soc. Rev., 43(24), 8255 (2014)
  100. Lei L, Tao Z, Wang X, Lemmon JP, Chen F, J. Mater. Chem. A, 5(44), 22945 (2017)
  101. Lei LB, Keels JM, Tao ZT, Zhang JH, Chen FL, Appl. Energy, 224, 280 (2018)
  102. Malerød-Fjeld H, Clark D, Yuste-Tirados I, Zanon R, et al., Nat. Energy, 2(12), 923 (2017)
  103. Li JL, Yoon H, Oh TK, Wachsman ED, Appl. Catal. B: Environ., 92(3-4), 234 (2009)